Na jarenlang hout te hebben gedroogd kan ik je de beste tips geven over het drogen van hout (om bijvoorbeeld te gebruiken in de open haard).
Goed gedroogd hout is belangrijk om te zorgen voor een zo volledig mogelijke verbranding van hout zodat er zo min mogelijk koolstofmonoxide ontstaat. Koolstofmonoxide is het levensgevaarlijke gas dat ontstaat bij een onvolledige verbranding.
Tip: heb je een open haard in huis waarin je hout stookt? Zorg dan altijd voor een goede koolostofmonoxidemelder zoals de Angeleye Koolstofmonoxidemelder (artikel door mij geschreven).
Goed gedroogd hout is ook belangrijk om rookontwikkeling te voorkomen. Deze rook is ongezond en bovendien milieuschadelijk vanwege de hierin aanwezige stikstof en fijnstof.
Als regel bij het drogen van hout geldt dat hout ongeveer 2 jaar moet worden gedroogd.
Hoe controleer je of hout echt voldoende droog is om veilig te verbranden? De makkelijkste manier is door middel van het gebruik van een vochtmetertje voor hout. Een goed vochtmetertje is voor een bescheiden bedrag te koop. Als het vochtpercentage onder de 20% ligt is hout droog genoeg om veilig te verbranden in bijvoorbeeld de open haard.
Okay, hieronder bespreek ik de manier waarop hout zo efficiënt mogelijk kan worden gedroogd.
Gebruik pallets
Omdat lucht vocht opneemt is het belangrijk te zorgen voor een goede luchtcirculatie in de stapel hout die je wil drogen.
Eerst heb ik getracht een ‘luchtlaag’ te creëren door dikke, lange balken tussen het hout te leggen. Hierbij ontstond echter het probleem dat de houtstapel instabiel werd: blokken hout schoven soms langs de balken heen waardoor een verzakking in de houtstapel optrad.
Na hier een tijd over te hebben nagedacht kwam ik met een oplossing in de vorm van pallets (zie onderstaande afbeelding).
Pallets zijn stabiel (de balken zitten hier aan elkaar vast), makkelijk verkrijgbaar en bovendien gemakkelijk op maat te zagen met bijvoorbeeld een decoupeerzaag. Het principe is een pallet om de circa 40 centimeter in de houtstapel te plaatsen.
Het grote voordeel van pallets is dat door het gebruik hiervan een forse luchtlaag in je houtstapel ontstaat. Je hout zal hierdoor echt goed drogen.
Gebruik een donkere overkapping
Natuurlijk dek je je houtstapel af met een afdak of zeil om te voorkomen dat regen het hout nat maakt. Probeer bij een afdekking bij voorkeur te zorgen dat het hout de overkapping niet raakt: alleen dan ontstaat er ook een luchtlaag aan de bovenkant waardoor je hout sneller droogt.
Wat hout echt sneller doet drogen is een donker gekleurd afdak of zeil (zie onderstaande afbeelding).
Donkere kleuren absorberen warmte uit zonnestralen en zorgen ervoor dat de temperatuur in de houtstapel stijgt.
Warmte doet vocht uit hout sneller verdampen en bovendien kan warme lucht meer vocht opnemen. Een donker gekleurde overkapping - bijvoorbeeld in de vorm van donker gekleurde dakpannen in het geval van een afdak van dakpannen - is dus echt de moeite waard!
Precies om de reden dat je zoveel mogelijk lucht langs je hout wil leiden moet je de zijkanten van een houtstapel niet afdichten, houdt het qua afdichten dus alleen bij de bovenkant van de houtstapel.
Binnen wil je geen houtkevers, buiten is prima
Ik krijg weleens de vraag ‘Kan ik hout niet het beste binnenshuis drogen? ’. Ik moet je dat helaas afraden. Ik snap de gedachte erachter: binnen is het nooit echt vochtig en de temperatuur ligt (gemeten op jaarbasis) relatief hoog.
Toch zijn er twee belangrijke redenen om brandhout niet binnen te drogen.
Ten eerste is mijn ervaring dat houtetende insectenlarven vroeg of laat je binnen gestalde hout zullen vinden en de overstap zullen maken naar eventuele andere houten voorwerpen of meubels in huis. Daar gaat de antieke schommelstoel van je oma!
Deze houtetende insectenlarven, vaak voorstadia van zogenaamde boktorren en houtwormkevers, zijn waarschijnlijk nu al te ontdekken in hout dat al een tijdje buiten ligt te drogen. Ze worden namelijk verraden, goed kijken, door kleine gaatjes, of soms behoorlijke gaten, in het hout.
Ten tweede is hout binnen drogen niet wenselijk vanwege de hoeveelheid ruimte die het hout zal innemen. In Nederland (en België) wonen we al relatief klein: nog meer ruimte laten opsnoepen door hout is over het algemeen niet wenselijk.
Droog op het Zuiden
Probeer in je tuin, of op de oprit, een stapel hout te maken die op het Zuiden is gericht. Hiervoor zijn twee belangrijke redenen.
Ten eerst ontvangt het te drogen hout het meeste zonlicht indien het hout op het Zuiden staat georiënteerd. Ook is tussen 11 uur ’s ochtends en 3 uur ’s middags de zonintensiteit (UV-index) het hoogst. Hierdoor zal het hout het snelst drogen.
Ten tweede is een houtstapel gericht op het Zuiden het meest gunstig om de invloed van inwaaiende regen te minimaliseren. Inwaaiende regen op je houtstapel is in Nederland en België nauwelijks te voorkomen (tenzij je een overkapping hebt die echt fors uitsteekt, denk hierbij aan een centimeter of 40 a 50). Vaak wordt de mogelijkheid van inwaaiende regen onderschat.
Aangezien de overheersende windrichting bij ons vanuit het Westen is zal met een zuidwaarts gerichte houtstapel relatief weinig regen inwaaien.
Stapel geschakeerd
Kijk eens goed naar de afbeelding geheel bovenaan. Dat is een voorbeeld van geschakeerd stapelen. Concreet houdt dit in dat afwisselend wordt gestapeld: in één laag hout liggen de houtblokken in de lengte en op een volgende laag in de dwarsligging.
Het voordeel van geschakeerd stapelen is dat de luchtcirculatie in de houtstapel verbetert. Dikkere houtblokken die dwars worden gelegd zullen, vooral als de stapel op het Zuiden staat, sneller drogen. Daarnaast zorgt deze manier van ‘luchtig’ stapelen voor een houtstapel die stabieler staat.
Niet te dikke rijen
Ik zie wel eens van die forse houtstapels waarbij de diepte zo 1,5 tot 2 meter is. Het hout ligt hierbij zo dicht mogelijk op elkaar gedrukt om ruimte te besparen…
Natuurlijk snap ik de intentie: veel hout ineens drogen en zo min mogelijk ruimte innemen. Maar in dergelijke gevallen is het echt beter twee houtstapels te maken met ieder een diepte van 1 meter en de houtblokken met tussenruimte te leggen.
Deze tussenruimte, helemaal van belang als je niet geschakeerd stapeld maar in traditionele rijen waarbij houtblokken in de lengterichting zijn gestapeld, is belangrijk om genoeg lucht tussen het hout te hebben (want: door voldoende lucht om het hout droogt het juist sneller).
Langwerpige stukken
Als je hout gaat kloven, zorg er dan voor dat je zoveel mogelijk langwerpige, dunne stukken krijgt (zie onderstaande afbeelding). Ik weet dat dit meer werk is, je moet immers vaker een handeling verrichten om hout te kloven, maar dergelijke langwerpige stukken drogen sneller en beter.
Maar Frank, hoe dik moeten de stukken hout dan worden? Ik probeer de diameter altijd onder de 10 centimeter te houden. Sommige mensen zweren bij nog dunnere stukken, maar de ‘lucifer houtblokken’ branden (wat mij betreft) te snel op in bijvoorbeeld een open haard omdat ze letterlijk geen body hebben.
Tip: check in het artikel Hoe Hout Kloven wat de (beste) manieren zijn om hout te kloven.
De reden dat dunne en langwerpige stukken hout optimaal drogen is vanwege het relatief grote oppervlak dat blootgesteld wordt aan lucht en eventuele zonnestralen.
Ter voorbeeld: als je een dik blok hout wil drogen zonder deze te kloven kan het tot zes jaar duren voor het hout geschikt is om te gebruiken in een open haard!
Verplaats (in de zomer)
Ik heb goede resultaten behaald met het drogen van hout door de gekloofde houtstukken te verplaatsen. Hiermee bedoel ik dat de houtstapel wordt afgebroken door de houtblokken eruit te halen en weer wordt opgebouwd door (bijvoorbeeld) de bovenste stukken nu onderop te leggen.
Het beste doe je dit in de zomer als er al relatief veel zon op de houtstapel schijnt. Als je een kleine houtstapel hebt, of fanatiek bezig wil met een grote houtstapel, kan je zelfs opletten dat de andere zijde van een houtblok nu zon ontvangt.
Het is even wat fysiek werk (en wat dat betreft zeker niet ongezond) maar door deze manier toe te passen droogt hout sneller.
Droge ondergrond
Omdat vocht de neiging heeft omhoog te kruipen is het belangrijk hout altijd te drogen op een droge ondergrond. Zorg er dus altijd voor dat regenwater zich niet kan verzamelen onder jouw houtstapel.
Stapel je hout niet zomaar op een ondergrond van gras of zand: deze materialen trekken vocht aan - ook al kan regenwater deze ondergrond niet direct bereiken - en zal zorgen voor vochtig blijvende onderste houtblokken!
Als droge ondergrond kunnen bijvoorbeeld (stoep)tegels worden gebruikt. Nog beter is het een ondergrond te gebruiken die enigszins van de grond afstaat: hierdoor wordt een luchtlaag gecreëerd die zorgt dat optrekkend vocht geen kans heeft.
Mijn oplossing kwam hier in de vorm van een ondergrond van pallets: een pallet zorgt ervoor dat het hout niet direct op de grond staat en creëert tegelijkertijd een luchtlaag (zie onderstaande afbeelding).
Je zal merken dat een pallet door het gewicht van het hout kan doorzakken, het is in dat geval handig enkele bakstenen of tegels strategisch onder de pallet te plaatsen.
Maak een houthok tegen muur
De makkelijkste manier om hout te drogen is door het gebruik van een houthok tegen een muur. Bij voorkeur is deze muur op het Zuiden gericht (redenen hiervoor heb ik eerder genoemd).
De reden dat dit de makkelijkste manier is om hout te drogen komt omdat de muur dient als bescherming tegen (inwaaiende) regen en als fundament.
Een muur dient als fundament omdat het hok zijn stevigheid voor een groot gedeelte ontleent aan de muur: het hok wordt namelijk vastgemaakt aan de muur - waardoor ook nog eens ruimte (in de vorm van losse steunpalen) wordt bespaart.
Tip: check mijn handleiding om zélf een houthok tegen een muur te maken: Houthok Tegen Muur Zelf Maken.
Okay dit waren mijn aaanbevelingen om hout te drogen, ik wens je alvast veel succes!