Schutting Verven, Beitsen of Lakken?

Tegenwoordig is elke grenen- of vurenhouten schutting die wordt verkocht (en hiermee bedoel ik zowel de tuinschermen als de palen) geïmpregneerd.

Door het impregneren is het hout beter beschermt tegen vocht, UV-straling, insecten, mossen, algen en schimmels.

Sommige houtsoorten, zoals Douglas hout en (tropisch) hardhout, zijn echter niet standaard geïmpregneerd omdat deze onbehandeld al een behoorlijke levensduur hebben.

Toch werd mij aangeraden elke houten schutting nog verder te behandelen. Ik hoorde dat de levensduur van een reeds geïmpregneerde schutting nog verder wordt verlengd door de schutting te beitsen of te verven. Iemand anders wist mij te vertellen dat lakken het beste was.

Drie verschillende termen waarvan vooral lakken en beitsen voor mij onduidelijk waren (met gewoon 'verven' was ik bekend). Dit bracht mij op de vraag: Wat is het beste voor een houten schutting: verven, beitsen of lakken?

Het beste voor een houten schutting is beitsen. Beits trekt diep in het hout, zonder het hout af te sluiten. Eventueel aanwezig vocht in het hout kan hierdoor naar buiten treden. Dit voorkomt dat een schutting op den duur gaat rotten.

Een prima allround beits is deze - lees verderop in dit artikel meer over beitsen.

Wat houdt verven van de schutting in?

Zodra een schutting wordt geverfd wordt een laag van een bepaald soort materiaal aangebracht. Als bijvoorbeeld een gekleurde verf wordt aangebracht wordt een dekkende laag materiaal aangebracht.

Naast een dekkende laag kan ook een grondende laag worden aangebracht. Zowel een grondende als dekkende laag vallen onder de noemer beschermende laag.

Verven houdt veelal dus in 'het aanbrengen van een beschermende laag'. Deze beschermende laag kan ook decoratief zijn: bij een donker groene dekkende verf wordt het onderliggende hout dus zowel beschermd als verfraaid. Let wel: sommige verven verfraaien enkel en bieden geen tot nauwelijks bescherming.

Onder het verven van een schutting valt zowel het beitsen als het lakken van een schutting - 'verven' is hiermee een overkoepelende term.

Verf voor schuttingen, en dus ook beits en lak, is verkrijgbaar op waterbasis en op terpentinebasis (soms ook op oliebasis of alcoholbasis). Verf op terpentinebasis is duurzamer en beschermt langer. Verf op waterbasis heeft (vaak) een minder zware milieubelasting, geeft minder geur af en droogt sneller.

Wat houdt beitsen van de schutting in?

Beitsen is het aanbrengen van een laag verf die in dit geval in het hout trekt. Hoe diep beits in het hout trekt is afhankelijk van het type beits en de kwaliteit van de beits.

Verschillende beitsen bieden evenveel verschillende jaren extra bescherming. Er zijn beitsen op de markt die zorgen voor een extra bescherming van wel 10 jaar.

Beitsen hebben veelal een vochtregulerende werking: vocht dat in het hout aanwezig is kan naar de oppervlakte komen en zo uit het hout 'ontsnappen'. Ook kan een beits het hout beschermen tegen zonlicht en zodoende een mate van UV-bescherming bieden.

Sommige beitsen zijn er ter verfraaiing van de kleur van het hout. Een voorbeeld hiervan is als een bruine schutting in een zwarte beits wordt gezet.

Andere beitsen zijn er enkel voor het behouden van de originele kleur van het hout en hoeven niet per se een beschermende functie te hebben (grenen- en vurenhout zal met een exclusief kleur behoudende beits minder snel grijs worden maar alsnog kwetsbaar zijn voor vocht).

Welke verschillende soorten beits zijn er?

Er bestaan transparante beitsen en dekkende beitsen. De populaire transparante (kleurloze) beitsen zorgen ervoor dat de houtstructuur (de nerf) zichtbaar blijft. Er bestaan transparante beitsen die de kleur van het hout donkerder maken of juist lichter. Een prima transparante beits voor geïmpregneerd hout van een schutting is deze van bol.com.

De dekkende beitsen vervagen de originele houtstructuur (en zijn dus in een bepaalde mate ook transparant) maar kunnen naast de binnenzijde van het hout ook de buitenzijde van het hout meer bescherming bieden. Qua kleuren bij de dekkende beitsen zijn zwart en grey wash populair.

Als je een dekkende beits wil aanbrengen hoef je geen grondende laag verf aan te brengen. Het hars in vooral grenenhout kan er echter voor zorgen dat een transparante of dekkende beits minder goed het hout intrekt en dus minder bescherming biedt. Bij andere dennenhout soorten, zoals Douglas hout, treedt dit verschijnsel minder op.

Vaak wordt transparante en dekkende beits aan de oppervlakte van het hout na een aantal jaren wat dof, dit komt door de inwerking van regen en zon.

Hoe breng ik een beits aan?

• Beits pakt het beste op droog hout, ga dus liever niet na een regenbui beitsen. Begin met het verwijderen van eventuele algen. Algen zijn te herkennen aan een groenige uitslag en komen vooral voor op hout dat in de schaduw staat en hierdoor enigszins vochtig blijft.

  Verwijder algen door water en azijn te mengen (of gebruik een speciaal algendoder middel) en dit mengsel over de algen aan te brengen met een spons of doek - laat dit vervolgens goed drogen.

• Vervolgens is het zaak het houtoppervlak vet- en vuilvrij te maken, doe dit met een mengsel van water en ammoniak of handiger met gebruik van een a-kwaliteit verfreiniger. Gaat het om oud, verweerd hout, dan is het beter eerst het houtoppervlak schoon te vegen met een harde borstel. Na het vetvrij maken schuur je het hout licht op.

• Veeg na het schuren al het ontstane houtstof weg met een zachte borstel. Schuren en vetvrij maken zorgen ervoor dat de beits beter pakt en dat deze minder zal gaan druppen, en zo voorkom je vervuiling van de grond.

• Mochten er gaten of inkepingen in het hout zitten vul deze dan met behulp van een plamuurmes en wat houtrotvuller. Na het drogen hiervan schuur je het oppervlak van de houtrotvuller nog even licht op. Mocht je hier geen zin in hebben let dan op dat je bij het daadwerkelijke beitsen deze gaten of inkepingen goed doordrenkt met beits.

• Beits heeft doorgaans een terpentine- of waterbasis en kan worden aangebracht met bijvoorbeeld een roller, kwast of verfspuit. Let op dat je met richting van de nerf mee schildert, je zal sowieso merken dat de beits dan veel beter smeert.

  Om beits op terpentinebasis dieper in het hout te laten trekken kan je de beits mengen met extra terpentine: op 1 liter beits voeg je 330 ml terpentine toe. Leg vóór het beitsen een oude doek of een stuk folie onder de schutting. Druppels op de grond gevallen beits kunnen zo niet de grond intrekken en deze vervuilen. Wel zo handig mocht je later besluiten een eigen groentetuin aan te leggen.

• Doe beitsen liever niet in de volle zon; de warmte van de zon zorgt ervoor dat enkel de buitenste laag van de beits snel opdroogt en de binnenste laag nat blijft en minder goed kan drogen.

• Na het goed laten drogen van een eerste laag beits kan een tweede laag beits worden aangebracht waardoor het hout nog beter beschermd wordt - kijk op de verpakking van de beits wat de aanbevolen droogtijd is.

  Schuur vóór het aanbrengen van de tweede laag beits de eerste laag beits licht op. Deze tweede laag beits hoeft niet verdund te worden met terpentine.

• Eventueel kan je nog een derde laag beits aanbrengen, dit kan verstandig zijn bij geheel nieuw en nog nooit eerder gebeitst hout (persoonlijk vond ik dit wat overdreven).

Wat is het verschil tussen beits en olie?

Hoewel beits een oliebasis kan hebben en hierdoor al veel eigenschappen van olie heeft kan je een schutting ook 'in de olie zetten'. Hiermee wordt bedoeld dat een speciaal soort olie op het hout wordt aangebracht met een kwast of roller.

Olie trekt ook in het hout maar minder diep dan beits. De bescherming van beits is daardoor beter maar olie daarentegen behoudt de natuurlijke uitstraling van het hout meer. Wil je dus de natuurlijke look & feel van je schuttinghout bewaren en vind je het niet erg om elk jaar je schutting in de olie te zetten kies dan voor deze 'natuurlijke' optie.

Mocht je voor commerciele houtolie in plaats van beits kiezen zorg dan vóór het aanbrengen dat het hout schoon, droog en vetvrij is. Ook van houtolie kan je meerdere lagen aanbrengen en soms moet je het hout eerst licht schuren voordat je een volgende laag aanbrengt. Kijk goed op de verpakking wat hierover wordt aangegeven.

Een laatste zeer milieuvriendelijke methode om je schutting een mooie glans te geven is met het gebruik van kokosolie. Helaas beschermt de kokosolie niet tegen weersinvloeden.

Je kunt kokosolie direct als vloeistof in de supermarkt kopen maar je kan ook gewoon een hele kokosnoot kopen. De vloeistof kan je direct met een kwast op je schuttinghout aanbrengen. Als je een hele noot hebt breek deze dan open en wrijf het witte vlees over je schutting.

Wat houdt lakken van de schutting in?

Lakken is het aanbrengen van een laag verf die vooral op het hout blijft liggen. Hierdoor zal de houtstructuur minder duidelijk zichtbaar worden. Ook lak zal enigszins in het hout trekken maar lang niet zo diep als beits.

De verschillende lakken voor buiten gebruik bieden een afdekkende bescherming tegen vocht: regen welke op het hout valt zal het hout niet in kunnen trekken. Echter door de afdekkende werking zal vocht dat in het hout zit niet naar buiten kunnen komen en zodoende op den duur voor rot in het hout zorgen.

Dit rottende hout zal vanaf de buitenkant van de schutting niet zichtbaar zijn. Wel kan je rotte plekken in een gelakte schutting opsporen door met je vinger op het hout te drukken. Voel je een zachte, zompige plek onder de laklaag dan weet je zeker dat je te maken hebt met houtrot.

Onder invloed van zonlicht en regen zal de laklaag na enkele jaren barstjes gaan vertonen. Dan is het tijd de oude laklaag af te schuren en opnieuw aan te brengen.

Voor het aanbrengen van lak volg je dezelfde stappen als voor het aanbrengen van beits: algen verwijderen, vet- en vuilvrij maken, schuren en houtstofvrij maken. Het beste is om een grondverf aan te brengen op het hout voordat je gaat lakken. Grondverf zorgt er niet alleen voor dat de lak beter hecht maar beschermt het hout nog eens extra.

Welke verschillende soorten lak zijn er?

Er bestaan blanke en dekkende lakverven. Blanke lak is lak die kleurloos is en dekkende lak heeft een kleur en dus (veel) pigment.

Vernis wordt ook wel blanke lak genoemd. Door hout te vernissen breng je op het hout een glanzende beschermende laag aan die vrijwel ondoordringbaar is. Vernis dekt het hout ook maar is doorzichtig en daardoor blijf je de houtstructuur goed zien.

Bij gebruik van een dekkende lak blijf je de houtstructuur niet meer (goed) zien. De kleur van een dekkende lak behoudt relatief goed en zal minder snel dof worden dan die van een dekkende beits.

Verschillen tussen verven, beitsen en lakken bij een schutting

Verven bij schuttingen is een verzamelwoord voor het aanbrengen van een beschermende laag.

Beitsen is het aanbrengen van een transparante of dekkende laag verf welke in het hout trekt. Beits trekt diep in het hout en heeft een vochtregulerende werking.

Lakken is het aanbrengen van een blanke of dekkende laag verf welke op het hout blijft liggen. Lak heeft veel pigment en blijft daardoor vooral op het hout liggen en trekt er slechts enigszins in. Vocht dat in het hout zit kan hierdoor moeilijk naar buiten komen en blijft hierdoor 'opgesloten' in het hout.

Schutting lakken of beitsen?

Omdat lakken zorgt voor een afsluiting van het hout zal eventueel aanwezig vocht niet naar buiten kunnen. Op den duur kan dit voor houtrot zorgen.

Het hout van een nieuwe schutting is doorgaans droog en onbeschadigd, maar vaak komt er op den duur toch vocht in een houten schutting. Vocht kan een houten schutting binnen treden via bijvoorbeeld (schroef)gaatjes, natuurlijk inkepingen, beschadigingen, verwering van het hout en bij contact met de grond.

Lak is daarom minder geschikt om de levensduur van een schutting te verlengen dan beits. Beits trekt immers dieper het hout in en zorgt ervoor dat aanwezig of toekomstig vocht uit het hout kan komen. Schijnt de zon een keer flink, dan zal het water in het hout kunnen verdampen. Hiermee wordt de levensduur van een schutting verlengt.

Aanvullende vragen

Heeft het zin hout na het beitsen te verven? Nee, want hiermee zorg je ervoor dat de vochtregulerende werking van beits teniet wordt gedaan. Het aanwezig vocht kan nu immers niet meer uit het hout komen en mogelijk voor houtrot gaan zorgen.

Heeft het zin hout pas na een tijd te beitsen? Het beste is schuttinghout na aanschaf zo snel mogelijk te beitsen. Wacht je hiermee dan heeft vocht de kans in het droge hout te trekken en daarnaast zal het houtoppervlak viezer worden. In dat geval zal je vóór het beitsen deze vuile laag met een harde borstel moeten wegvegen, een klus welke je bij nieuw hout niet hoeft uit te voeren.

Kan je beits en lak mengen om de voordelen van beide verfsoorten te verkrijgen? Een mooi idee maar de eigenschappen van beide verfsoorten zorgen ervoor dat mengen niet werkt: meer beits dan lak zal in het hout trekken en meer lak dan beits zal op het hout blijven liggen. Per saldo komt dit neer op het lakken van gebeitst hout.

Is het zinvol hardhout te beitsen? Ja, dat is zinvol. Hoewel hardhout al een langere levensduur heeft dan dennenhout (grenen, vuren of Douglas hout) zorgt beits ervoor dat de levensduur van hardhout nog meer wordt verlengd. Er zijn speciale beitsen voor verschillende typen hardhout op de markt. De hardhouten palen die ik gebruik voor mijn schutting zijn bijvoorbeeld gebeitst met een speciale beits voor Europees hardhout.

Douglas hout beitsen of niet? Hoewel Douglas hout populair is voor buitenwerken (omdat het harder en duurzamer is dan vuren of grenen) en standaard onbehandeld wordt verkocht, wordt met beitsen de gemiddelde onbehandelde levensduur van 15 jaar verlengd. Gebruik bij voorkeur een speciale beits voor Douglas hout.