Kippenhok in Achtertuin

Denk je erover een kippenhok in je achtertuin te plaatsen? Dat is hartstikke leuk maar er zijn een aantal zaken waar je rekening mee moet houden.

Het belangrijkste is dat de kippen voldoende ruimte hebben én dat een hok, of tenminste het aparte nachtverblijf van de kippen in zo’n hok, GOED kan worden afgesloten.

Als je aan deze twee eisen voldoet ben je in mijn ervaring al een eind op weg om succesvol kippen te houden. En onthoud: gelukkige kippen leggen de lekkerste eieren! Laat ik beginnen met deze twee eisen hieronder te beschrijven.

Kippenhok in achtertuin: goed afsluiten

Zo bleek bij een zelfgebouwd kippenhok dat er tóch een opening in het hok was. Hierdoor kon een marter het hok binnendringen en alle kippen letterlijk een kopje kleiner maken.

Vooral als je kinderen hebt kan het voor hen erg naar zijn als zij zien wat er met de kippen is gebeurd als een roofdier op bezoek is geweest. En dit is natuurlijk helemaal vervelend als je juist kippen hebt genomen voor je kinderen (wat vaak een reden is om kippen te gaan houden, naast het beschikbaar hebben van verse eieren).

Hoe sluit je een kippenhok goed af?

• Het hok (of dus het nachthok waar de kippen daadwerkelijk slapen) mag geen gaten of openingen groter dan 2,5 centimeter bevatten (houd de diameter van een 2 euro munt aan). Alleen zo voorkom je dat marterachtigen het hok kunnen binnendringen (vergeet de vos als grootste bedreiging voor je kippen – de veel kleinere marters rukken namelijk op in stad en land).
• Daarnaast is het verstandig een kippenhok automatisch te sluiten met een kwalitatieve opener (link naar bol.com). Dan weet je zeker dat de kippen elke nacht veilig zijn. Op deze opener kom ik later terug.

Kippenhok in achtertuin: voldoende ruimte

Voldoende ruimte houdt kippen gezond en levenslustig. Als per kip te weinig loopruimte beschikbaar is zal de populatie verzwakken en extra ontvankelijk zijn voor parasieten zoals de bloedluis, vlooi en vogelmijt.

Een ander verschijnsel dat optreedt bij ruimtegebrek is dat kippen onrustig gedrag gaan vertonen en elkaar gaan pikken. Door deze stress onder de kippenpopulatie kan je er bijna zeker van zijn dat er veel minder eieren worden gelegd.

Wat is voldoende loopruimte per kip? Per ras verschilt de grootte van een kip maar in het algemeen kan gezegd worden dat per kip 3 à 4 vierkante meter grond diervriendelijk is (meer vierkante meter per kip kan en mag natuurlijk altijd). Bedenk dat in Nederland een biologisch gehouden kip 4 vierkante meter ter beschikking heeft.

Wil je bijvoorbeeld vier kippen houden dan zal je een ruimte van 12 à 16 vierkante meter beschikbaar moeten hebben. Ga je kleinere (kriel)kippen houden dan de populaire legkip, dan kan je hier 1 à 2 vierkante meter vanaf trekken.

Daarnaast moet er ruimte beschikbaar zijn voor een kippenhok (waarvan alle kippen gebruik maken). Heb je deze extra ruimte voor een kippenhok niet beschikbaar dan kan een mobiel kippenhok worden gebruikt.

Een mobiel kippenhok kan overdag uit de loopruimte worden gehaald en daar ’s avonds in worden teruggezet. Een mobiel kippenhok kan een kippenhok op wielen zijn of een kippenhok dat makkelijk te tillen en verplaatsen is (hierover later meer).

Het kippenhok moet per kip minstens 0,35 vierkante meter beslaan. Voor 4 kippen betekent dit dat een kippenhok met een oppervlakte van minimaal 1,4 vierkante meter beschikbaar moet zijn. Ga je grote kippen houden (zoals grote Cochins) tel daar dan een vierkante meter bij op.

Heb je enkel genoeg ruimte voor één kip? Begin dan niet aan het houden van kippen omdat kippen minimaal per 2 dieren gehouden moeten worden. Een kip alleen zal zich namelijk gaan vervelen, raar gedrag gaan vertonen en uiteindelijk wegkwijnen. Vaak worden in Nederlandse tuinen 2 tot 4 kippen gehouden.

Let er op dat sommige gemeenten het houden van kippen niet toestaan of specifieke eisen stellen. Ga daarom altijd na bij gemeentelijke instanties wat de regels zijn. Vaak zijn deze regels op een gemeentelijke website te vinden.

In mijn ervaring hebben eventuele gemeentelijke regels altijd te maken met het voorkomen van overlast. Ga dus geen lawaaiige haan in een woonwijk houden, en sowieso, overleg even met je buren over je kippenplannen.

Let op! Als je de eieren van je kippen wil eten check dan eerst of de grond waarop de kippen worden gehouden niet vervuild is (bijvoorbeeld met oude hbo/diesel/olietanks onder de grond). Via insecten, planten en grond zelf kunnen gifstoffen via de kip in eieren komen. Vraag dus bij jouw gemeente bodeminformatie op.

Kippenhok ideeën in een kleine tuin: trampoline, perk, bloembak en schutting

Nu zijn Nederlandse tuinen over het algemeen niet bijzonder groot, en daar vormt mijn achtertuin geen uitzondering op.

Wil je dus ruimte besparen en zo efficiënt mogelijk een kippenhok plus uitloopgebied creëren, dan zal je creatief moeten zijn. Hieronder komen een aantal creatieve ideeën aan bod.

Zo kan een deel van de loop- of scharrelruimte voor de kippen, de zogenaamde ren, onder een trampoline lopen. Ik vind dit nog steeds een geweldige oplossing, zie de onderstaande foto die ik heb gemaakt.

Natuurlijk is een ren die onder een trampoline doorloopt géén goed idee als de hele dag kinderen op de trampoline spelen. Dan krijgen kippen namelijk geen rust. Maar als er af en toe gebruik wordt gemaakt van een trampo zullen de kippen er weinig stress van ondervinden.

Het leuke van dit idee is ook dat vermoeide kinderen vaak op de trampoline gaan liggen om de kippen te bekijken. Daarnaast eten kippen graag teken, en dat zorgt voor minder kans op tekenbeten die kinderen (en volwassenen) kunnen oplopen rond de trampoline.

Natuurlijk kan een ren ook uitlopen op een perkje in jouw tuin waar reeds planten staan.

Let er wel op dat in een dergelijk perkje geen planten staan die door kippen worden gegeten (tenzij dat de bedoeling is), of die juist giftig voor ze zijn (een overzicht van dergelijke planten vind je onder het kopje Kippenhok met ren in de tuin: maak het natuurlijk).

Of de kippen de planten in een perkje nu eten of niet: jonge, tere plantjes worden altijd wel gepikt of onder de voet gelopen. Dus wil je dat bepaalde planten uitgroeien tot volwassen, tegen kippen bestand groen, zorg er dan voor dat je ze beschermt met bijvoorbeeld een kokervormig stuk gaas om het plantje.

Groeit er gras op je perkje dan kan je er vanuit gaan dat dit zal verdwijnen tenzij het gras meer oppervlakte beslaat dan 8 vierkante meter per kip én dit gras geen jonge aanplant is (de wortels van een nieuwe grasmat verlenen de eerste één à anderhalf jaar nog niet voldoende sterkte aan het gras).

Een andere geweldige optie is het gebruik van een kippenhok met bloembak (link naar bol.com). Bij zo’n kippenhok is een bloembak op (of naast) het dak van het hok gebouwd. Zo kan het bloemenperkje in je tuin behouden worden door deze simpelweg te verplaatsen naar een plek op het kippenhok.

Naast dat veel Nederlandse tuinen vrij klein zijn, zijn ze meestal ook afgesloten met één of meerdere schuttingen. Maak hier gebruik van door een hok tegen een schutting aan te zetten. Zo bespaar je ruimte en als je zelf een hok maakt bespaar je op de kosten voor bouwmaterialen.

Kippenhok in een kleine tuin: mobiel kippenhok

Een andere optie voor een kippenhok in een kleine tuin is een mobiel kippenhok in de vorm van een kippenhok op wielen. Overdag wordt zo’n mobiel hok dan weggereden uit de ren en ’s avonds hierin teruggeplaatst. Kippen hebben daardoor overdag meer scharrelruimte en in de nacht een veilig onderkomen.

In plaats van een kippenhok op wielen kan ook een makkelijk verplaatsbaar kippenhok worden gebouwd of aangeschaft.

Verplaatsbaar betekent in dit geval tilbaar: ga je het hok steeds zelf verplaatsen dan is een hok met een gewicht onder de 20 kilogram aan te raden. Til je een kippenhok met twee (volwassen) personen zorg dan dat het hok niet zwaarder is dan 40 kilogram.

Als je gebruik maakt van een mobiel kippenhok zorg er dan wél voor dat de kippen overdag altijd beschutting tegen regen en wind kunnen vinden, en bovendien een plek met schaduw ter beschikking hebben.

Kippenhok in achtertuin: zon of schaduw?

Kippen zijn van oorsprong bosdieren (fazantachtigen – link naar Wikipedia) en als zodanig moeten zij altijd een plek met schaduw kunnen vinden.

Enkel de binnenkant van een kippenhok als schaduwplek beschikbaar stellen, waar de dieren dus uit de zon kunnen zitten, volstaat niet als het zomer is: de dieren zullen het te warm krijgen in het hok.

Als kippen het te warm krijgen zullen zij alles doen om verkoeling te vinden: ze zullen zoeken naar schaduw, veel meer drinken en op hun typische manier de snavel openen en de vleugels spreiden om maar warmte te kunnen afgeven aan de omgeving. Kortom: kippen kunnen slecht tegen de hitte van Nederlandse zomerdagen.

Zorg er dus voor dat een schutting, muur, grote plant of boom overdag voor schaduw zorgt. Als je kippenhok hoog genoeg is zal de ontstane schaduw daarvan ook door kippen worden benut, maar dat kan alleen als het uitloopgebied samenvalt met de schaduwzijde van het hok.

Een andere optie om in schaduw te voorzien is door een kippenhok op een stellage te zetten of(tuin) palen aan het hok vast te maken. Als het hok groot genoeg is én hoog genoeg staat (rond de 60 centimeter vanaf de grond) kunnen de kippen onder het hok altijd een schaduwplek vinden.

Kippen hebben ook zon nodig. Soms wordt dit over het hoofd gezien. Zonlicht zorgt voor de aanmaak van bepaalde vitaminen en speelt een rol bij de natuurlijke weerstand tegen parasieten.

Vaak wordt een zogenaamd stofbad (hierover later meer) gecombineerd met een zonnebad, op deze manier houden kippen hun verentooi in goede staat en vrij van parasieten.

Kippenhok in achtertuin: de zin en onzin van isoleren

In Nederland is het hoogstens zinvol een kippenhok te isoleren tegen warmte. Vergeet isoleren tegen koude.

Isoleren tegen koude is in Nederland niet nodig omdat het hier zelden langere tijd achter elkaar zwaar vriest én omdat kippen hier met meerdere exemplaren tegelijkertijd worden gehouden. De kippen zullen bij kou dichter op elkaar gaan zitten en elkaar zo verwarmen. Zo hebben ze weinig last van de kou.

Bedenk ook dat de kippen bij koude dicht op elkaar gaan zitten in een relatief klein hok. De warmte blijft wat dat betreft behouden, zelfs gevangen, in een hok (maar zorg zelfs in de winter voor voldoende ventilatie – sluit ventilatieopeningen dus niet af).

Wat als het langere tijd extreem koud wordt? In dit uitzonderlijke geval kan je overwegen een simpele warmtelamp in het hok te plaatsen. Ik raad je aan om dan een speciale warmtelamp voor kippen te gebruiken (dus geen terrariumlampen en dergelijke).

Een kippenhok isoleren tegen warmte doe je door donkere dakbekleding (of zijpanelen) te vermijden of een zo licht mogelijke kleur te geven. Overigens heeft dit alleen zin als het dak (of een zijde) van het hok pal op de zon staat tussen 11 uur in de ochtend en 3 uur ’s middags.

Het dak geef je een lichte kleur door het materiaal te verven of beitsen met een lichte kleur. Zowel hout als bitumen kan je ook coaten met een coating op basis van MS polymeer (deze coating heeft een lichtgrijze kleur en maakt het dak ook direct volstrekt waterdicht).

Dus zwarte kippenhokken zijn af te raden? Als een zwart gekleurd kippenhok pal op zon staat wordt zo’n hok veel warmer dan een licht gekleurd hok. Ik raad zwarte kippenhokken alleen aan als ze midden op de dag in de schaduw staan.

Kippenhok met ren in de tuin: maak het natuurlijk

Een natuurlijke omgeving voor kippen maken doe je door planten, struiken en verschillende ondergronden in de ren beschikbaar te stellen. De kippen zullen dit zeer waarderen.

Planten waar kippen dol op zijn (om van te pikken en te eten) zijn in het algemeen gezegd ook planten waar mensen gebruik van maken.

Denk bijvoorbeeld aan de verschillende kruiden uit een moestuin (peterselie, munt, oregano en zonnebloem) en aan struiken waarvan de bessen eetbaar zijn (braam, vlier, framboos, rode en blauwe bes en kruisbes).

Planten die je moet vermijden in een ren zijn de gewassen die ook gevaarlijk zijn voor mensen.

Vooral vingerhoedskruid, varen, tulp, hyacint, paardenkastanje, gouden regen, taxus, jacobskruiskruid en klimop komen veel voor in Nederlandse tuinen en kunnen gevaarlijk zijn voor kippen. Ook de populaire oleanders in potten zijn giftig voor kippen.

Opzich zijn kippen slim en zullen ze opletten wat ze eten. Echter op de grond gevallen, en wat opgedroogd plantenmateriaal kan niet altijd door kippen herkend en onderscheiden worden.

Bekende planten die niet gevaarlijk zijn voor kippen en waarvan ze doorgaans niet zullen eten zijn pioenrozen, lavendel, rododendron, ooievaarsbek, vrouwenmantel, geranium en hortensia.

Let wel: ik heb hier de meer bekende en véélvoorkomende plantensoorten opgenoemd waarvan kippen eten, juist niet eten en die giftig voor ze zijn. Dit is dus geen uitputtende of complete lijst. Ik doe meestal per plant een online onderzoekje.

Ik zie wel eens van die schrale kippenhokken en uitloopgebieden waarvan de bodem zwart en zonder enkele begroeiing is en bovendien vol met kippenmest ligt. Als je echter blije, gezonde kippen wil hebben en houden zorg dan voor verschillende soorten bodembedekking (zie de afbeelding hieronder).

Zo wordt een ondergrond van humus en lichte begroeiing zeer gewaardeerd door kippen. Dit komt omdat zij in deze grond kunnen speuren, woelen en pikken naar insecten. Zo’n ondergrond komt eigenlijk het dichtst bij die in hun natuurlijke omgeving.

Toch is ook een plek waar de bodem bestaat uit licht (wit)zand zeer prettig voor kippen. Dit lichte zand, met fijne structuur, brengen ze aan op hun veren en na wrijven met hun bek (al dan niet na een zonnebad) verwijdert het parasieten uit de veren.

Welke ondergronden je ook beschikbaar stelt: zorg ervoor dat er geen regenwater op blijft staan waardoor zompige bodems en modderpoelen kunnen ontstaan.

Zompige bodems gaan stinken en broeien met kwalijke bacteriën uit de kippenmest. Om dit te voorkomen kan je met enige regelmaat met een dunne, lange (bamboe of planten)stok diepe gaten (30 cm) in de ondergronden steken. Hierdoor zal regenwater veel makkelijker in de bodem trekken.

Loopt je tuin wat af? Waarschijnlijk zal door dit zogenaamde afschot regenwater goed wegvloeien en wordt een vochtige bodem voorkomen.

Een kippenhok met ren maak je ook natuurlijk door de opening van het hok zoveel mogelijk uit de wind te zetten. In de natuur zullen dieren de opening van holen ook beschutten tegen wind en binnenwaaiende regen.

Concreet betekent dit dat de opening van een kippenhok bij voorkeur op het zuiden wordt gezet. Eventueel kan de opening ook op het oosten liggen. Voorkom openingen die op het westen of zuidwesten liggen omdat die juist veel wind zullen vangen.

Heb je geen andere keus dan een opening op het westen of zuidwesten? Zet er dan een stukje met (dood) riet of bamboe gemaakte beschutting voor (je kan ook een kant-en-klaar bamboematje gebruiken). Dit zal de wind breken en ziet er mooi uit.

Let er op dat de opening in het hok niet te groot wordt: voor kleinere kippenrassen volstaat een breedte van 20 centimeter en een hoogte van 25 centimeter. Voor grotere rassen is 30 bij 35 centimeter prima.

Kippenhok in tuin beitsen of verven?

Een kippenhok beitsen of verven doe je om het hok te beschermen tegen vocht. Klamme hokken zijn slecht voor kippen: vochtig/verrot/verschimmeld hout en vochtige mest zorgen voor een slechte luchtkwaliteit en bacteriegroei. Hiervan kunnen kippen ziek worden.

Als je een kippenhok kant-en-klaar koopt kan het zijn dat wordt aangeraden het hok te beitsen. Ook voor reeds geïmpregneerde hokken wordt dit soms aangeraden (ik raad je aan geïmpregneerde hokken altijd een extra behandeling te geven om de levensduur fors te verlengen).

In handleidingen voor het zelf bouwen van een kippenhok, waarbij je dus zelf het hout en andere onderdelen verzameld, wordt soms juist gesproken over het verven of schilderen (lakken) van een hok.

Wat is nu beter, een kippenhok beitsen of verven?

• Verven is prima als je zeker weet dat het gebruikte hout voor het kippenhok droog is
• Verven kan ook als het gebruikte hout (vaak voor een zelfbouw kippenhok) niet mooi is of wanneer meerdere houtsoorten worden gebruikt waardoor het hok geen nette, effen kleur en uitstraling krijgt
• In andere gevallen voorziet beitsen in een betere bescherming van het hok dan verven

Bedenk dat beits in hout trekt en vochtregulerend werkt. Dat betekent dat vocht in het hout van het kippenhok naar buiten kan treden. Ook leefvocht, afkomstig van kippen in het hok, en verdampt vocht afkomstig van kippenmest kan door het hout ontsnappen. Beits laat over het algemeen de houtsoort, houtkleur en houtstructuur zichtbaar.

Met verven of lakken wordt een beschermende laag over het hout aangebracht.

Geverfd hout sluit eventueel aanwezig vocht in het hout op, waardoor houtrot kan ontstaan. Het grote voordeel van verven is echter dat minder mooi hout, of verschillende soorten gebruikt hout, tot één mooi en effen gekleurd geheel kan worden gemaakt (en dat is wel zo prettig als je dagelijks uitkijkt op een kippenhok in je achtertuin).

Daarnaast kan een voordeel van verven zijn dat een lichte kleur kan worden aangebracht op een donker gekleurd dak (of zijpaneel) welke op de zon staat. Door deze lichtere kleur zal het hok veel minder warm worden.

Als je gaat verven zorg er dan voor dat boor- en schroefgaten (voor de constructie van het kippenhok) worden meegeverfd. Want het is juist door deze openingen dat vocht zich een weg in het hout weet te vinden is mijn ervaring. Verf daarnaast ook alle zijden van het hout zorgvuldig.

Is het zinvol een kippenhok van hardhout te beitsen of verven? Hardhout heeft al een lange levensduur (ten opzichte van vele andere houtsoorten), maar deze kan zeker nog verder worden verlengd door het hout extra te behandelen met (speciale hardhout) beits of verf.

Heb je eenmaal een hok geverfd of gebeitst laat het hok dan een dag of 3 drogen. Daarna kunnen de kippen pas in het hok komen zonder kwalijke dampen in te ademen.

Wil je meer weten over het verven, beitsen of lakken van hout of over de verschillende soorten beits en lak? Lees dan mijn artikel Schutting verven, beitsen of lakken.

Kippenhok in tuin professioneel maken: de opener

Zoals ik in het begin al schreef is het essentieel dat een kippenhok goed af te sluiten is als de kippen eenmaal binnen zijn. Nu kan je natuurlijk elke avond handmatig het hok afsluiten om hier zeker van te zijn, maar dit kan gelukkig handiger (want vroeg of laat vergeet je het afsluiten een keer).

Een kippenhok kan namelijk ook automatisch worden geopend en gesloten met een zogenaamde opener. Dit is een apparaatje, vaak een printplaatje met batterijen welke een draaimechaniek aanstuurt, die boven de opening van een hok wordt bevestigd.

Het mechaniek zorgt ervoor dat een luikje neer kan dalen en weer omhoog kan worden getakeld. Dit openen en sluiten gebeurd op voorgezette tijden of op basis van lichtintensiteit. Een dergelijke, goed ingestelde opener is in mijn ervaring de beste én handigste manier om roofdieren bij de kippen weg te houden.

Soms wordt in advertenties voor kippenhokken geschermd met een ‘smalle loopplank’ voor de kippen naar hun nachtverblijf. Over de smalle plank zouden geen roofdieren kunnen lopen. Helaas hebben de meeste roofdieren geen enkel probleem met smalle plankjes en biedt uiteindelijk alleen een opener een goede bescherming.

Kippenhok in achtertuin maken of kopen?

Zowel voor een kippenhok kopen als zelf maken zijn verschillende argumenten te geven. De belangrijkste noem ik hieronder, en aan het eind staat een handige, samenvattende tabel. Met deze informatie kan je een keuze maken tussen een hok kopen of zelf maken. Wil je een hok zelf maken? Dan kan ik je de Kippengids aanraden.

Risico op constructiefouten

Hoewel ik natuurlijk een groot voorstander ben van zelf dingen bouwen, en dus ook zélf een kippenhok maken, moet goed worden opgelet dat een doe-het-zelf kippenhok 100% veilig is voor kippen.

Met een doe-het-zelf kippenhok bedoel ik overigens geen gekocht kippenhok welke nog in elkaar gezet moet worden, maar juist een hok dat gebouwd wordt aan de hand van een bouwtekening en waarvoor je zelf het hout en andere bouwmaterialen verzamelt.

Okay, en waar vind je bouwtekeningen van kippenhokken? Online zijn verschillende gratis bouwtekeningen beschikbaar. Let wel op dat het hok voldoet aan de kwaliteitscriteria die later worden genoemd. Je kan er vanuit gaan dat bouwtekeningen waarvoor je betaald gewoon goed (want beproefd) zijn.

Het eerder genoemde doe-het-zelf kippenhok had bijvoorbeeld toch een kleine opening waardoor een marter het hok kon binnendringen. Het roofdier had hiervoor genoeg aan een opening van nog geen 4 centimeter, welke was ontstaan door een stuk gaas dat niet geheel vast zat.

Opzich kan het gaas van een gekocht hok ook ergens los zitten, maar de kans dat dit voorkomt bij een doe-het-zelf hok is groter. Soms worden zelf gemaakte hokken simpelweg te snel in elkaar gezet . Daarom is het risico op constructiefouten bij het zelf maken van een kippenhok groter dan een gekocht kippenhok.

Arbeidsintensiteit

Als je geen zin hebt om een weekend bezig te zijn met het maken van een kippenhok dan raad ik je aan gewoon een hok te kopen. Bedenk wel dat je een gekocht hok doorgaans als bouwpakket ontvangt. Gelukkig zijn de grote onderdelen al voorgefabriceerd dus zal het hok vlot in elkaar te zetten zijn.

Een kippenhok geheel zelf maken is behoorlijk arbeidsintensief: niet alleen moeten eerst alle materialen worden verzameld, daarna moet met het daadwerkelijke bouwen, aan de hand van een bouwtekening, worden gestart.

Uit de losse pols een hok bouwen, dus zonder tekening, is af te raden omdat een goed kippenhok aan een bepaalde kwaliteit moet voldoen met het oog op het welzijn en de genoemde veiligheid van de kippen (over deze kwaliteit later meer).

Nu zijn zorgvuldig gemaakte (en dus kwalitatief goede) bouwtekeningen van kippenhokken eigenlijk voor iedereen te begrijpen, maar dit kost wel de nodige tijd. Ook het hok zelf bouwen zal niet binnen een aantal uurtjes afgerond zijn. Als je hulp hebt zal het bouwen wel weer een stuk vlotter gaan.

Eigen afmetingen

Wat heel handig is aan zelf een hok bouwen is dat je precies eigen afmetingen kan gebruiken. Vooral in kleine tuinen kunnen de maten heel nauw uitkomen. Soms is namelijk een specifieke breedte of lengte van een hok simpelweg vereist om een hok te kunnen plaatsen.

Eigen vorm (rond, recht, zeshoek)

Qua vorm kan een rond kippenhok handig zijn in een tuin. Ook kan een rond kippenhok heel mooi en speciaal lijken. Echter geheel ronde kippenhokken heb ik nog niet te koop gezien (wel zeshoekige hokken).

Wil je dus geen rechthoekig kippenhok maar een ronde variant, dan zal er waarschijnlijk geen andere mogelijkheid zijn deze zelf te maken (tenzij je deze custom laat maken en vervolgens koopt voor een aanzienlijke prijs).

Eigen inrichting

Wat ook geweldig is aan zelf een kippenhok bouwen is dat een eigen inrichting van het hok kan worden aangehouden. De genoemde bloemenbak op het dak van een hok is bijvoorbeeld prima mogelijk. Ook kan bijvoorbeeld ruimte worden gemaakt voor een voerplek die altijd uit de zon ligt.

Kwaliteit

De kwaliteit van kippenhokken die te koop zijn wisselt. Goedkope kippenhokken zijn niet per definitie van een slechte kwaliteit, maar vaak is het wel zo dat duurdere kippenhokken - van een merk of bekend bedrijf - gewoon beter zijn dan ronduit goedkope exemplaren.

Ga je zelf een hok maken aan de hand van een bouwtekening, dan hangt de uiteindelijke kwaliteit van het hok af van de bouwtekening en de instructies (en hoe nauwgezet je die opvolgt). Gelukkig is tegenwoordig het gros van de doe-het-zelf kippenhokken (waarvoor je betaald voor de bouwtekeningen) van goede kwaliteit.

Maar wat is kwaliteit bij een kippenhok? In de introductie van dit artikel schreef ik al dat genoeg ruimte en een perfecte afsluitbaarheid van een kippenhok zeer belangrijk zijn, en daarmee bepalend voor de kwaliteit van een hok.

Andere doorslaggevende criteria voor kwaliteit zijn de aanwezigheid van:

• een legnest (waar eieren gelegd kunnen worden)
• een zitstok (waar de kippen op kunnen slapen, voor grote rassen minimaal 40 centimeter boven de grond, voor kleinere rassen minimaal 35 centimeter: kippen vinden hoge zitstokken prettig. Deze maten kunnen respectievelijk ook worden aangehouden als ruimte naar een wand)
• voldoende ventilatie (zonder dat het tocht, dus geen tegenover elkaar staande openingen)
• een 100% waterdicht dak
• een makkelijk te openen of verwijderen zijwand (of dakdeel) voor het goed kunnen reinigen van het hok

Veiligheid

Veiligheid bij een kippenhok bestaat uit méér dan een perfect afsluitbaar (nacht)hok en dus de afwezigheid van openingen met een diameter groter dan 2,5 centimeter.

Let er daarom op dan in het hok geen uitstekende spijkers, schroeven of scherpe punten hout zitten. Dit zijn allemaal zaken waaraan kippen zich kunnen verwonden. Op bouwtekeningen voor doe-het-zelf hokken wordt gelukkig rekening gehouden met (bijvoorbeeld) de lengte van verbindende schroeven.

Voor de veiligheid en gezondheid van je kippen raad ik je ook aan de binnenkant van het hok zo naadloos mogelijk te construeren of eventueel te verven met een laagje latex of lak.

Hiermee voorkom je dat de genoemde mijten, vlooien en luizen een schuilplek in naadjes en kieren hebben vanwaaruit ze de kippen kunnen belagen. Zowel gekochte als zelf gemaakte hokken houden hier doorgaans rekening mee.

Veiligheid betekent ook dat de ren overdag is af te sluiten (hoewel een goed afsluitbaar hok of nachthok veel belangrijker is).

Vossen en marterachtigen zullen bij voorkeur niet overdag toeslaan (en zeker niet als er mensen in de buurt zijn of als er een hond in de achtertuin loopt), maar voorkomen is beter dan genezen.

Nu zullen de kippen als je in een stad woont niet snel bezoek krijgen van een vos, maar de marterachtigen komen tegenwoordig tot in stadscentra (van vooral steden in het oosten en midden van Nederland) voor. En het is slechts een kwestie van tijd voordat meer marters hun weg zullen vinden naar stadscentra in de randstad en het westen.

Hoe beveilig ik een ren tegen marters en vossen? Dit doe je ten eerste door de ren bovengronds af te sluiten met gaas en ten tweede door de ren ook ondergronds voor een deel af te sluiten met gaas of tegels.

Het bovengrondse stuk gaas kan bestaan uit verschillende soorten goed kippen/ volière/martergaas zolang de maaswijdte niet groter is dan 25 millimeter en de draaddikte niet kleiner is dan ongeveer een millimeter.

Houd je kippen in een rustige omgeving maak het gaas dan tot 2 meter hoog en overspan desnoods de hele ren met gaas. Doe dit zeker als je weet dat vossen en marters in de omgeving voorkomen.

Houd je kippen in een drukkere omgeving (kinderen, volwassenen, honden) dan kan je wat soepeler omgaan met de toepassing van gaas om een ren af te sluiten. Goed kippengaas van een meter hoog en bijvoorbeeld nog een stuk tuingaas plaatsen is dan bijvoorbeeld al voldoende.

Een kippenren ondergronds afsluiten kan met gaas dat ongeveer 40 centimeter diep de grond in gaat en vervolgens een centimeter of 15 horizontaal loopt. Bij tegels kan ook wat minder diep de grond in worden gegaan (een centimeter of 30) en meer nadruk worden gelegd op (ongeveer een halve meter) horizontale ondergrondse betegeling (zie onderstaande afbeelding).

Let wel op dat de grond, zowel in de ren als buiten de ren, bij de plaatsing van tegels wat vochtiger kan worden. Daarom heeft een beveiliging met gaas de voorkeur.

Het geplaatste gaas (of de geplaatste tegels) voorkomen dat vos of marter een gat naar de kippen toe kunnen graven. En denk niet dat marters niet graven, dit doen ze wel.

Je kan de ren ook nog beveiligen tegen roofvogels, eksters en kraaien door een vogelnet over de ren te spannen. Het voordeel van een net over de ren kan ook zijn dat kippen niet uit de ren kunnen vliegen.

Prijs

Een reden om zelf een kippenhok te maken is de veel lagere prijs voor het hok. Een beetje goed kippenhok kopen begint met een prijs vanaf 100 euro (en de prijs voor een gekocht hok kan oplopen tot 1000 euro).

Als je zelf een hok gaat maken en je hebt nog bouwmaterialen liggen dan kost het hok je niets. Moet je nog wat hout en andere onderdelen kopen dan kost je dit 50 euro. Tweedehands materiaal kopen via bijvoorbeeld Marktplaats kost een paar tientjes.

Uitbreidbaar

Het is niet ongebruikelijk dat het houden van kippen bevalt en er wordt besloten nog een kip, of zelfs meerdere kippen, extra er bij te gaan houden. Als je ruimte genoeg hebt kan dan prima een tweede hok worden geplaatst.

Vaak is het echter handiger, om de beschikbare ruimte zo efficiënt mogelijk te gebruiken, een kippenhok uit te breiden. In mijn ervaring is het uitbreiden van een gekocht kippenhok lastiger dan het uitbreiden van een geheel zelf gemaakt hok.

Dit komt omdat de grotere, voorgefabriceerde bouwpakketonderdelen van een gekocht hok vaak lastig uit elkaar te halen zijn (vaak zitten delen ook zo vast dat ze na losmaken niet op dezelfde manier vastgezet kunnen worden). Hierdoor wordt het veel ingewikkelder een gekocht hok op een nette manier uit te breiden.

Een zelf gemaakt kippenhok uitbreiden is daarentegen (over het algemeen) makkelijker.

Zo’n doe-het-zelf hok bestaat uit veel meer kleinere onderdelen welke bovendien niet mechanisch zijn vastgeklonken. Door de originele bouwtekening te bestuderen kan relatief eenvoudig worden afgeleid wat de beste plek (voor- of achterzijde, zijkant) en manier is om een hok te vergroten.

Nu de criteria voor de keuze tussen een kippenhok kopen of zelf maken zijn besproken is het tijd voor een overzicht:

Alles met betrekking tot het ‘hoe-wat-waar’ van een kippenhok in de achtertuin is met deze informatie, tips, ideeën en ervaringen hopelijk duidelijk geworden. Ik wens je veel plezier toe met het houden van kippen!