Nadat tuintegels zijn gelegd zullen ze gevoegd moeten worden. Het voegmiddel hiervoor kan op basis van cement zijn of cementvrij. Beide soorten voegmiddel zullen voorkomen dat planten ontkiemen tussen de tuintegels en zullen bovendien extra stabiliteit aan de tuintegels bieden.
Voegmiddel dient niet zozeer om tuintegels vast te zetten. Bedenk dat er altijd wat beweging in de ondergrond zal optreden en dat een voeg deze bewegingen juist kan opvangen. Zou de voeg niet-flexibel zijn, maar juist keihard en stug, dan zal je zien dat deze er vroeg of laat uitknapt.
Als je zelf tuintegels wil voegen, of dit wil laten doen, wat is dan het beste: voegmiddel op basis van cement of juist cementvrij?
Zoek je de goedkoopste optie kies dan voor voegmiddel op basis van cement. Voorwaarde is dat de ondergrond goed waterdoorlatend is of er een juiste afwatering is door een lichte helling. Is er minder tijd beschikbaar om te voegen of wil je minder kans op later deels opnieuw voegen kies dan voor cementvrije voegmortel. Deze kan snel worden ingevoegd en geeft op den duur minder kans op scheuren.
Ik heb geëxperimenteerd met verschillende soorten voegmiddelen welke buiten werden toegepast voor het voegen van grote tuintegels. Deze tuintegels, van 60x60 cm, lagen stabiel op ophoogzand en waren ingesloten met opsluitbanden.
De belasting op deze tuintegels was van voetgangers en redelijk zware bakfietsen. Ik heb een onderverdeling gemaakt in voegmiddelen op basis van cement en cementvrije middelen. Op de bevindingen kom ik hieronder terug.
Voegen van tuintegels
Als eenmaal de tuintegels zijn gelegd op een vlakke ondergrond van ophoogzand en zijn ingesloten met opsluitbanden kan worden begonnen met het voegen.
Voegen geeft een mooi effect aan het gelegde terras of tuinpad en zorgt bovendien dat planten of grassen niet tussen de tuintegels gaan groeien. Ook wordt met voegen verhinderd dat vuil zich ophoopt tussen de tegels.
Tegenwoordig zijn voegmiddelen beschikbaar in een reeks van (natuur) kleuren. Zowel voegmiddelen op basis van cement als cementvrije voegmiddelen kunnen dus worden afgestemd op de kleur van de gebruikte tuintegels. Dit hoeft natuurlijk niet: zwarte keramieken tuintegels geven bijvoorbeeld een moderne aanblik met een strakke, wit gekleurde voeg.
De voeg moet minimaal een millimeter of 5 breed zijn en vangt daarmee schuine randen en oneffenheden van zijkanten van tegels op. Kleinere voegen, of tegels die direct tegen elkaar liggen, lijken niet alleen minder mooi maar maken het gehele terras of pad kwetsbaar voor breuken door eventuele grondbewegingen.
Grondbewegingen worden deels opgevangen door het onderliggende ophoogzand. Mocht je op een veengrond gebied wonen dan is het vaak verstandig de laag ophoogzand wat ruimer te storten. Veengrond staat namelijk bekend om de wat zachte eigenschap. Verzakkingen in deze grond zijn niet ongewoon.
De beste ondergrond voor te voegen tuintegels is zandgrond. Dit type ondergrond komt het meeste in Oost Nederland voor en staat bekend om zijn droge eigenschap. Zandgrond laat regenwater goed doorlopen en dat is gunstig voor voegwerk.
Een derde type grondsoort welke veel in Nederland voorkomt is kleigrond. Deze grond houdt water relatief goed vast. Deze eigenschap is geen probleem zolang de laag waterdoorlatend ophoogzand maar hoog genoeg is.
Een groene aanslag op de voeg, die bij mij steevast optreedt vanaf de herfst, is helaas niet duurzaam te voorkomen bij voegmiddelen op basis van cement of die welke cementvrij zijn.
Er bestaan wel speciale coatings die aangebracht kunnen worden op voegen (en tegels) die deze groene aanslag weren maar dit werkt tijdelijk. Je zou dan net zo vaak bezig zijn met coaten of impregneren als met het verwijderen van de groene aanslag.
Deze groene aanslag (doorgaans bestaand uit algen) kan echter eenvoudig worden weggehaald met een spons en water. Eventueel kan een mild, natuurlijke reinigingsmiddel aan het water worden toegevoegd. Ga groene aanslag op voegen niet te lijf met de hogedrukspuit, de voeg zal hierdoor worden verzwakt en mogelijk direct worden weggespoten.
Voegen gebeurt het beste bij droog weer en een temperatuur boven de 5 graden. Hiermee wordt voorkomen dat aangebracht voegmiddel weggespoeld wordt door regen of niet goed bindt tot een optimale kwaliteit van de substantie.
Kleine scheurtjes in de voegen zijn normaal bij zowel voegmiddel op basis van cement en de cementvrije varianten. Deze ontstaan door de genoemde lichte bewegingen in de ondergrond of door bewegingen vanaf de bovenkant op de tegels.
Voegmiddel op basis van cement
Cement is een fijne stof welke steenachtig wordt zodra het wordt gemend met water. Zodra cement eenmaal hard is en wederom aan water wordt blootgesteld blijft het hard. Een regenbui zal een voegmiddel op basis van cement dus niet verzwakken.
Omdat cement zelf matig waterdoorlatend is wordt voor gebruik van cement in voegmortel vaak een synthetische stof toegevoegd die het cement waterdicht maakt. Hierdoor trekt er minder of geen vocht in de mortel.
Dit is maar goed ook: water wat bevriest zet uit en kan voegmiddel op cementbasis van binnenuit doen scheuren. Als voegmiddel op cementbasis op een niet- of slecht waterdoorlatende ondergrond wordt toegepast bestaat echter kans dat delen van de mortel alsnog scheuren bij (strenge) vorst.
Bij het gebruik van voegmiddel op cementbasis moet de ondergrond dus goed waterdoorlatend zijn. Als het vlak waarop de tuintegels liggen afloopt (het zogenaamde afschot) is dit ook goed: water kan nu wegstromen naar een lager gelegen punt en niet in of onder voegen bevriezen.
De moderne voegmiddelen op cementbasis zijn niet zo stug als traditionele varianten waarbij simpelweg cement en zand werden gemend. De kunststoffen in de moderne middelen zorgen voor een zekere flexibiliteit. Trillingen en bewegingen worden hierdoor beter opgevangen.
Kleine scheuren in voegwerk zijn normaal. Bij voegmortel op cementbasis moet wel worden opgelet dat deze niet groter worden. Deze scheuren kunnen op den duur makkelijker groter worden dan scheuren ontstaan in voegwerk gemaakt van cementvrije voegmortel. Deze laatste geeft net wat meer ruimte voor speling.
Mijn werkwijze is deze grotere scheuren licht uit te krabben (bijvoorbeeld met een scherpe spijker of kleine verfkrabber) en zo schoon te maken en vervolgens opnieuw te voegen.
Het voegen met een voegmortel op cementbasis kost relatief veel tijd. Dit komt omdat het voegmiddel nauwkeurig moet worden bereid. Vooral teveel water toevoegen aan de mortel moet worden voorkomen.
Het probleem van teveel water gebruiken bij de bereiding is dat dit overtollige water na drogen zorgt voor inzakking en krimp van de voeg, hierbij ontstaan diepe gaten, scheuren of gleuven. In deze gevallen moet de hele voeg worden verwijderd en opnieuw worden gezet.
Het voegen zélf kost ook veel tijd. Waar bij voegmortel op niet-cementbasis de mortel kan worden ‘ingeveegd’ moet deze bij mortel op cementbasis nauwgezet worden ingegoten in de voegen tussen tegels.
Daarna moet de mortel worden aangedrukt zodat het middel tot de bodem doordringt. Overtollig voegmiddel moet direct worden verwijderd van omliggende tegels.
Als de hele mortel namelijk als stroperige vloeistof op de tegels en voegen wordt verspreid en vervolgens wordt ingeveegd zal dit in veel gevallen vlekken (smet of cementsluier) geven op de tegels. De stroperige vloeistof heeft namelijk de eigenschap zich hardnekkig vast te zetten in elke porie van een tuintegel.
De prijs van voegmiddel op cementbasis is relatief goedkoop. Per 20 kilogram wordt omgerekend minimaal 25 euro betaald en voor de duurdere soorten tot 45 euro.
Cementvrij voegmiddel
Cementvrij voegmiddel (link naar bol.com) heeft een meer korrelige structuur en doet meer denken aan een soort zand dan poeder. Ook dit voegmiddel is verkrijgbaar in vele kleuren maar de meeste algemene zijn de natuurkleuren antraciet, beige en grijs. Ik heb veel van dit type voegmiddel in de kleur beige/zandwit gebruikt.
Over het algemeen zijn de cementvrije voegmortels prima waterdoorlatend. Zelfs al zou waterpas betegeld zijn, met een goede drainerende ondergrond zal bij regenval veel water door de voegen in de grond verdwijnen.
Omdat er geen of nauwelijks water in de voegen blijft staan is dit type voegmiddel goed bestand tegen vorst. Om de waterdoorlatende eigenschap van de voeg zoveel mogelijk te behouden is het wel van belang vuil (bijvoorbeeld van afvallend blad in de herfst) zoveel mogelijk van tegels en voegen te verwijderen.
Cementvrij voegmiddel vind ik veel flexibeler en minder stug dan voegmiddel op basis van cement. Ik heb van dit cementvrij middel een hoeveelheid in een testsleuf gebruikt en merkte dat het middel niet broos opdroogde. Ik kon bijvoorbeeld zo een strip van 30 centimeter verwijderen en optillen zonder dat deze door midden brak.
Ook bij dit type voegmiddel kunnen kleine scheuren ontstaan. Omdat de materie wat elastischer is worden deze minder snel groter. Algen zullen deze scheuren wel snel vinden en hier zal eerder groene aanslag in ontstaan dan in niet gescheurde voegen.
Het invoegen van dit voegmiddel gaat met behulp van een rubberen wisser op een natte ondergrond. Ik gebruikte de wisser uit de badkamer (maak hem na het invegen goed schoon: de harde, stroeve korrels krijg je er anders op een later tijdstip lastig vanaf).
Na het invegen moeten de tegels weer worden natgespoten zodat het middel diep in de voegen kan zinken en er geen vlekken ontstaan. In sommige voegen zullen bij dit inwateren gaten ontstaan. Deze gaten kunnen direct worden opgevuld met het voegmiddel.
Voegmiddel op niet cementbasis is relatief duur. Voor 20 kg betaal je al snel tussen de 60 en 100 euro. Kleinere hoeveelheden zijn doorgaans niet verkrijgbaar en een eenmaal geopende verpakking is beperkt houdbaar. Let er dus op dat je bij het invoegen geen voegmiddel verspild, bijvoorbeeld door overtollig voegmiddel niet te laten wegspoelen maar op te vangen.
Besluit
Na het voegwerk is het belangrijk de voegen goed te laten drogen. Kijk op de verpakking van de voegmortel wat de aanbevolen droogtijd is. Als de gevoegde tegels eerder worden betreden kan dit de voegen verzwakken en het voegmiddel direct minder goed laten hechten aan de zijkanten van de tegels.
Net als bij bestratingswerk zullen onregelmatigheden in voegwerk vaak pas na een tijd tevoorschijn komen. Houd daar rekening mee en bewaar bij voorkeur nog wat restanten van het gebruikte voegmiddel.
Na een aantal regenbuien ontdekte ik bijvoorbeeld pas een aantal voegen die kennelijk niet diep genoeg doorliepen: de dunne bovenkant was ingestort en een diepe gleuf tussen de tegels was zichtbaar. Gelukkig kon dit makkelijk worden hersteld.
Ik hoop dat je met deze informatie tot een goede keus kan komen en prima voegwerk zal maken of laten maken.