Lekke Vijver Repareren: de Beste Manier

Opnieuw een lekke folievijver… Dat betekent wéér een langdurig proces van het lek lokaliseren en dichten. Misschien ben jij ook klaar met vijver lekkages dichten, en wordt het tijd voor een permanente oplossing.

Het probleem met de meeste vijvers is dat een lekkage veel verschillende oorzaken kan hebben.

Zo kan de lekkage van afgelopen jaar zijn ontstaan door de oersterke wortels van riet, die een klein maar venijnig gaatje in de folie en het vliesdoek hebben geprikt. Zo kwam ik erachter dat riet als grassoort verwant is aan de bamboe, en van bamboe kent iedereen de allesdoordringende wortels.

Is het niet riet, dan kan ouderdom van de folie verantwoordelijk zijn voor het meest recente lek. In mijn ervaring kan PVC-folie al na enige jaren ronduit zwak worden onder invloed van zonlicht en de constante inwerking van water.

Ik zeg hier ‘water’ maar misschien dat de invloed van zure regen (welke ook in een vijver terecht komt), in combinatie met UV-straling zorgt voor verzwakking van de weekmakers in de PVC-folie. Een lek in de folie is dan snel ontstaan. Gekscherend zou gezegd kunnen worden dat de nieuwe stikstofmaatregelen goed nieuws betekenen voor de eigenaren van met PVC-folie beklede vijvers.

Maar wist je dat ratten ook folie kunnen aanknagen? Niet zozeer vanuit het water, maar meer als graafactiviteiten langs de vijver plaatsvinden en van daaruit op een stukje vliesdoek, of PVC- of EPDM-folie wordt gestoten. Ratten houden namelijk van water in hun omgeving. Met het graven van ratten kunnen zelfs betonnen of stenen structuren worden ondermijnd.

Beton om en onder een vijver is ook gevoelig voor verzwakking door zelfs geringe grondverschuivingen. Daarnaast kan scheurvorming in beton optreden onder invloed van wisselende temperaturen en grondvochtigheid.

Ook een dier als de reiger kan met zijn scherpe snavel een gat in vijverfolie prikken. Voordeel van door reigers veroorzaakte lekkages is dat deze niet dermate diep zitten dat de hele vijver direct moet worden leeggepompt (en eventuele aanwezige vissen en amfibieën gestrest raken).

Al met al bracht dit mij op de vraag: Wat de beste manier is om een lekke vijver te repareren?

De beste manier om een lekke vijver te repareren is de bodem en wand te bekleden met polyester. Folie met folie repareren houdt de uiteindelijke oorzaak van lekkages, namelijk de kwetsbaarheid van zowel PVC- als EPDM-folie, in stand. Polyester is daarentegen sterk en duurzaam, hierdoor is er veel minder kans op nieuwe lekkages.

Het is wel belangrijk om ervoor te zorgen dat de reeds aanwezige folie, of de betonnen of stenen onderlaag, vóór toepassing van de polyester coating goed wordt schoongemaakt en vervolgens gedroogd.

Polyester gebruiken om een vijver duurzaam lekvrij te maken betekent dus wél dat de hele vijver moet worden leeggepompt. Als de polyester laag eenmaal correct en zorgvuldig is aangebracht (lees hiertoe de informatie onder het kopje 'Polyester' later in dit artikel) kan je genieten van een vijver die decennia lang niet zal lekken.

Het gebruik van polyester bij vijvers neemt in populariteit toe, maar ook andere manieren om lekkages te dichten worden nog veel toegepast.

Hieronder staan de meest bekende manieren én de polyester manier vermeld. De voor- en nadelen worden bij elke manier genoemd, en zo wordt duidelijk waarom polyester zo geschikt is om een vijver lekvrij te maken.

Reparatieset vijverfolie

De goedkoopste en meest gebruikte manier om vijverfolie te herstellen is met een reparatiesetje (link naar bol.com). Vooral bij een eerste lek zal deze manier worden ingezet. Naast goedkoop, is deze manier om een lekkage te dichten namelijk ook relatief snel uit te voeren.

Zo zijn er voor onder de 20 euro setjes beschikbaar voor het herstellen van verschillende soorten vijverfolie. In zo’n pakket zit een stukje folie (doorgaans PVC of EPDM), lijm en een spatel. Ik moet zeggen dat ik niet erg onder de indruk was van de kwaliteit van zowel de lijm als het stukje folie.

In dergelijke setjes is het stukje folie doorgaans opgerold, en als je veel ergernissen bij het toepassen hiervan wil voorkomen, is het verstandig dit stukje eerst een nacht tussen twee dikke boeken te laten rechttrekken. Hiermee wordt voorkomen dat randjes van het stukje folie weer terug rollen als deze wordt vastgelijmd.

Voor een toepassing op zowel PVC- als EPDM-vijverfolie zijn ook stroken tape (aka ‘kleefband’) beschikbaar. Voor onder de 45 euro is zo een hele rol van dit plakband aan te schaffen.

Het idee van kleefband is aardig, maar in de praktijk vind ik de verbinding niet stevig genoeg als duurzame oplossing. Als snelle, kortstondige noodreparatie kan kleefband in bepaalde situaties handig zijn.

Bekleden met beton

Zoals je in de inleiding las is zelfs een stevig materiaal als beton nog behoorlijk kwetsbaar. Wat ik daar niet heb genoemd is dat beton van zichzelf niet waterdicht is.

In beton zitten namelijk minuscule gaatjes en scheuren waarin water kan doordringen. Als je dus zomaar een laag specie over oude vijverfolie aanbrengt zal vroeg of laat de vijver weer gaan lekken. Bovendien kunnen uit beton stoffen vrijkomen die ongunstig zijn voor het aquatisch milieu.

Beton aanbrengen is wel een goedkope manier omdat betonmortel simpelweg niet zoveel kost. Wil je toch een betonnen bekleding maken ter reparatie, maak het beton dan wel waterdicht.

Hoe kan beton waterdicht worden gemaakt? Ten eerste kan de buitenste laag van het beton worden ingesmeerd met een waterdichte laag. Op de markt zijn hiervoor veel verschillende middelen verkrijgbaar.

Ten tweede kan bij het bereiden van de mortel een stof worden toegevoegd die de hele mortel waterdicht maakt. Zo hoeft niet nadien nog eens een waterdichte laag over het beton te worden aangebracht.

Let wel goed op dat bij beide manieren om beton waterdicht te maken een middel wordt gebruikt dat milieuvriendelijk is. Bij veel populaire, commerciële chemische middelen is dit niet het geval (hoewel deze vaak wel het goedkoopst zijn).

Bedenk dat aan een reparatie met beton dus veel nadelen kleven. En zelfs als beton waterdicht wordt gemaakt kan niet een langere ‘waterdichte’ levensduur dan ongeveer 15 à 20 jaar worden verwacht.

Nieuwe folie

Over bestaande, lekke vijverfolie kan een nieuwe laag folie worden aangebracht. Ook kan de oude folie worden vervangen door nieuwe folie. Beide zijn een vorm van ‘folie met folie’ repareren.

Om dit goed te doen moeten de randen van de nieuwe folie ook worden vastgezet op de oever. Dit betekent dat de omslag van de oude folie moet worden losgemaakt. Hiertoe zullen stenen of bestaand metselwerk (of andere vastzet-systemen) aan de oever moeten worden opengebroken.

De nieuwe folie wordt vervolgens over de oude folie geplaatst en tot slot vastgezet. Gebruik als nieuwe folie altijd EPDM-folie. Deze rubberfolie is veel sterker dan de meer traditionele PVC-folie en heeft een langere levensduur. EPDM-folie (link naar bol.com) is wel duurder dan PVC-folie.

Bitumen

Vroeger werden vijvers nog wel eens bekleed met bitumen, en ook tegenwoordig komt dit sporadisch nog voor. Ook reparaties kunnen met bitumen worden uitgevoerd.

Bitumen bekleding bestaat uit stroken aangebracht materiaal die op elkaar worden vastgebrand of -gelijmd. Vooral de hierbij ontstane naden blijven relatief gevoelig voor lekkage.

Bitumen is vooral bekend als dakbedekking voor platte of licht hellende daken. Ik stel voor het uitsluitend daarvoor te blijven gebruiken: bij toepassing in vijvers, met een delicaat ecologisch milieu, kunnen de stoffen die vrijkomen uit bitumen schade veroorzaken.

Als deze schade niet direct ontstaat, zal dat later gebeuren wanneer de bitumen onder invloed van zonlicht en zuurstof van structuur verandert en harder wordt of gaat brokkelen.

Bij sommige bitumen vijvers treden geen (zichtbare) problemen op in het waterleven. Maar als je het zekere voor het onzekere wil nemen raad ik af bitumen als reparatie manier te kiezen. Hoewel bitumen goedkoop zijn, brengt het voor gebruik in een vijver teveel risico met zich mee.

Polyester

Polyester als uitgeharde kunststof is niet schadelijk voor het aquatisch milieu. Bovendien is polyester sterk en gaat bij een juiste toepassing tot wel 40 jaar mee.

Voordat polyester wordt toegepast is het belangrijk te checken of de vijver een stabiele ondergrond van bijvoorbeeld beton, steen, grind of stevige grond heeft.

Is dit niet het geval dan is het verstandig om een dergelijke stabiele en stevige ondergrond aan te brengen. Ik suggereer niet dat een stabiele ondergrond vereist is, maar als je zeker wil zijn van een zo duurzaam mogelijk resultaat is dit aan te raden.

De eerste stap voor een reparatie met polyester is het aanbrengen van een zogenaamde primer op de folie. De folie moet hiertoe eerst goed gereinigd worden en daarna de kans krijgen te drogen. De primer kan ook worden aangebracht op een betonnen of stenen ondergrond.

De primer zorgt ervoor dat er een goede hechting ontstaat tussen de ondergrond en de polyester.

Vervolgens wordt de stroperige polyester aangebracht door deze over glasvezelmatten heen te strijken. Dit kan gewoon met een platte kwast. De mat wordt hierdoor verzadigd en vormt zo een eerste laag. Dit is een simpel proces dat je zelf kan doen.

Wordt polyester over oude folie aangebracht dan zijn tot 6 van deze lagen aan te raden. Wordt de polyester over beton aangebracht dan volstaan 2 lagen. Tot slot moet over de laatste laag polyester een eind coating worden aangebracht (deze is verkrijgbaar in verschillende kleuren). Het uiteindelijke resultaat is een mooie, effen bekleding.

Het is belangrijk kwalitatief goede primer, polyester, glasvezel en eind coating aan te brengen. Nu kan je al deze materialen los kopen en zo min of meer op elkaar afstemmen, maar het is handiger een goed en compleet pakket met al deze producten ineens aan te schaffen.

Dergelijke pakketten zijn beschikbaar speciaal voor toepassing in vijvers. Let erop dat er genoeg glasvezelmatten bij zitten als de polyester direct over folie wordt aangebracht (vaak kunnen extra glasvezelmatten los worden bijbesteld en ongeopende verpakkingen gratis worden geretourneerd).

Ga er vanuit dat zo’n pakket start met een prijs vanaf circa 175 euro en duurder wordt als jouw vijver groter is dan 5 vierkante meter. Dit is een wat minder goedkope oplossing maar bevrijdt je van het gedoe en de tijdverspilling herhaaldelijk lekken te moeten dichten.

Voorgevormde vijver

Een lekkage dichten door direct een geheel nieuwe, voorgevormde kunststof vijver te plaatsen, waarom niet?

Deze voorgevormde vijvers kennen momenteel een stijgende populariteit vanwege hun duurzaamheid en sterkte.

Het nadeel van deze ‘reparatie’ manier is dat een voorgevormde vijver vrijwel nooit precies zal passen in de reeds bestaande folievijver. Dit probleem is op te lossen door een custom gemaakt exemplaar aan te schaffen, dus precies afgestemd op jouw situatie, maar de prijs hiervan is helaas fors.

Er kan ook worden gekozen voor een voorgevormde vijver die min of meer past: nadeel hiervan is dat de oorspronkelijke vijvervorm, en het mogelijke tuinontwerp, verloren gaat. Bovendien moet ook voor de meest populaire, wat grotere voorgevormde vijver behoorlijk wat betaald worden.

Een ander nadeel van voorgevormde vijvers is dat deze altijd ruimte rondom over moeten houden bij het plaatsen. Dit betekent dat de nieuwe vijver niet alleen kleiner wordt, maar ook minder diep.

Besluit

Met bovenstaand overzicht wordt duidelijk dat de polyester manier niet de goedkoopste manier is, maar ook niet de duurste. De duurste manier is een voorgevormde vijver plaatsen en de goedkoopste manier het gebruik van een reparatiesetje.

Qua sterkte en duurzaamheid lopen de voorgevormde vijver en de polyester bekleding gelijk. Niet verwonderlijk, want tegenwoordig zijn voorgevormde vijvers vaak gemaakt van polyester.

Al met al is een lekke folievijver het beste duurzaam te repareren met een polyester coating. Een dergelijke coating is gelukkig makkelijk zelf aan te brengen. Wil je toch een geheel nieuwe vijver hebben, met ook andere vormen en afmetingen? Dan is een voorgevormde vijver tegenwoordig een prima en duurzame keus.