Terugkerende schimmel op vochtige plekken is een probleem in veel huizen. Met schimmeldodende middelen als bleekwater is schimmel slechts tijdelijk te verwijderen. Als schimmel geen invloed op de gezondheid zou hebben en geen materiaal zou aantasten zou schimmel een onschuldig verschijnsel zijn. Maar helaas.
Als schimmel blijft terugkomen moeten rigoureuze maatregelen worden genomen: de oorzaak van schimmelvorming moet worden aangepakt. Controleer hiertoe altijd eerst of de muur zelf niet koud of vochtig is.
Doe dit door de ruimte een kwartier te ventileren en vervolgens een vinger op de muur te leggen. Een stuk muur die van zichzelf koud is, of waar vocht in zit, voelt kouder aan dan een gedeelte droge muur in hetzelfde vertrek.
Is een muur zelf niet koud of vochtig dan is de oorzaak van schimmelvorming een te hoge luchtvochtigheid in het vertrek waar de schimmel aanwezig is. De uitgesproken manier om de luchtvochtigheid te verlagen is met een luchtontvochtiger (link naar coolblue.nl). Maar een dergelijk apparaat af en toe aanzetten zal weinig invloed op de schimmel hebben.
Hoe kan schimmel worden verwijderd met een luchtontvochtiger?
Op deze manier kan je dat doen:
- Verwijder bestaande schimmel met een goed schimmeldodend middel (link naar bol.com).
- Stel met een goedkope elektrische hygrometer (link naar bol.com) vast wanneer de luchtvochtigheid in het vertrek te hoog is. Dit is het geval als de luchtvochtigheid boven de 60% ligt.
- Als de luchtvochtigheid te hoog is zet dan een luchtontvochtiger aan het werk. Een luchtontvochtiger verwijdert zo geen schimmel, maar voorkomt dat deze terugkeert.
Als het mogelijk is om het vertrek waar de schimmel ontstond goed te ventileren is dat een alternatief voor het blijven gebruiken van een luchtontvochtiger. Ventileer dan wanneer de hygrometer een te hoge luchtvochtigheid aangeeft.
Vaak is goed ventileren, bijvoorbeeld op ‘natuurlijke’ wijze met twee ramen die tegenover elkaar openstaan, echter niet mogelijk. Of de kosten voor het aanbrengen van goede ventilatie zijn onevenredig hoog (gemiddeld 1500 euro): bijvoorbeeld als schimmel enkel optreedt tijdens bepaalde maanden van het jaar of als schimmel in beperkte mate aanwezig is.
Schimmels hebben een functie
Schimmels zijn organismen welke een rol spelen in de afbraak van materiaal. Onder schimmels vallen ook de paddenstoelen in je tuin. Sommige schimmels zijn bijzonder nuttig omdat zij bacteriën doden, zo is penicilline bijvoorbeeld uit een schimmel ontwikkeld.
Schimmels planten zich voort door middel van schimmeldraden en -sporen. Het zijn de microscopische schimmelsporen die door de lucht worden gedragen en uiteindelijk in een huis terecht komen.
Zodra aan de voorwaarde van een vochtige omgeving wordt voldaan kan een schimmelspoor uitgroeien tot een schimmel. Warmte werkt als een versneller van dit proces en zonlicht remt dit proces juist af.
De schimmeldraden van een volgroeide schimmel kunnen in materiaal doordringen en dit materiaal zodoende in verschillende mate aantasten. Vooral de veelvoorkomende zwarte schimmel tast natuurlijk materiaal, zoals hout, op den duur ernstig aan.
Waardoor ontstaat schimmel op muren
Een schimmelspoor of -draad is het begin van een nieuwe schimmel.
Het benodigde vocht voor de ontwikkeling tot volwaardige schimmel kan op drie verschillende manieren worden verkregen: ten eerste door vochtige muren zelf, ten tweede door een koude binnenmuur waarop normale binnenlucht condenseert en ten derde door een normale muur met vochtige binnenlucht. Hieronder een uitwerking:
Vochtige muren zelf
Een muur waarin zich vocht bevindt geeft schimmel de kans zich te ontwikkelen. Vocht kan in een muur raken door een kier in het dak of de buitenmuur. Lekkage in daken komt bijvoorbeeld veel voor door openingen langs een loodslab.
Vocht kan ook in een muur komen door op te trekken vanaf een lager punt, denk bijvoorbeeld aan een kruipruimte.
Beschadigingen van een binnenmuur kunnen er eveneens voor zorgen dat vocht in een muur trekt. Zo is de voeg tussen badkamertegels soms gescheurd waardoor vocht in een wand kan lopen.
Koude muur waarop normale binnenlucht condenseert
Binnenlucht zonder verhoogde luchtvochtigheid kan op een koude binnenmuur condenseren (op dezelfde manier als bij het uitademen op een spiegel gebeurt). Vocht vormt zo een klein laagje op de muur en hieraan hebben schimmels genoeg om verder te groeien.
Een gehele of gedeeltelijk koude muur kan altijd al koud zijn geweest of dit zijn geworden: kenmerkend is dat een koude binnenmuur letterlijk koud aanvoelt.
Als isolatie tussen buiten- en binnenmuur niet aanwezig is zal een muur altijd al koud zijn geweest. Als aanwezige isolatie op enig moment is beschadigd kan dit ervoor hebben gezorgd dat een muur koud is geworden.
Normale muur met vochtige binnenlucht
Binnenlucht met regelmatig een luchtvochtigheid boven de 60% voorziet een schimmel van het benodigde vocht om groter te worden.
Deze verhoogde luchtvochtigheid binnenshuis is ook waar te nemen in de vorm van beslagen ramen, klam aanvoelende meubels of klonterende bruine suiker in een pot.
Hoe ontstaat vochtige binnenlucht? Vochtige binnenlucht ontstaat doordat waterdamp in lucht wordt opgenomen die vervolgens niet kan worden afgevoerd. Als bijvoorbeeld een huiskamer vol bezoek zit, en de ramen niet open staan, kan waterdamp uit de uitademing van alle mensen al genoeg zijn om een hoge luchtvochtigheid te bereiken.
Wat oudere huizen hebben vaak de nodige kieren en openingen langs kozijnen of aansluitingen. Voordeel hiervan is dat frisse lucht makkelijk naar binnen kan komen waardoor een hoge luchtvochtigheid binnenshuis wordt voorkomen. Nadeel hiervan is dat de isolatiewaarde van deze woningen lager is: het zal meer energie kosten de woning te verwarmen en warm te houden.
Nieuwere huizen, of heel goed geïsoleerde woningen, hebben het voordeel van binnenstromende frisse lucht door kieren niet - en kunnen daardoor juist meer kans op schimmel hebben. Zeker als niet of onvoldoende gebruik wordt gemaakt van ventilatie.
De isolatiewaarde van deze nieuwere woningen is hoger: warmte blijft beter behouden, wat zal schelen in de energiekosten. Maar warmte werkt, zoals gezegd, als versneller van schimmelgroei.
Wat is het probleem met schimmel
Onbeteugelde groei
Schimmel ontstaat uit een schimmelspoor of -draad. In eerste instantie zal schimmel een huis binnenkomen als schimmelspoor. Nadat uit een schimmelspoor een schimmel is ontstaan kan deze zich verder uitbreiden door middel van schimmeldraden.
Uit de schimmeldraden ontstaan nieuwe schimmels die zelf op den duur ook weer schimmeldraden zullen aanmaken. Dit proces herhaalt zich telkens opnieuw. Schimmels kunnen als zij de kans krijgen zo een gehele oppervlakte beslaan.
Kosten verwijderen door professioneel bedrijf
Schimmel kan worden verwijderd door een bedrijf dat hierin is gespecialiseerd. De kosten van het verwijderen van schimmel zijn afhankelijk van de oppervlakte die is aangedaan, de soort schimmel, de mate van aantasting en de eventuele herstelwerkzaamheden zoals houtwerk vervangen.
Prijzen variëren van enkele honderden tot duizenden euro’s. Vooral als schimmel constructiehout heeft aangetast zal de prijs snel oplopen. Deze houten constructie zal namelijk in veel gevallen volledig moeten worden vernieuwd.
Gezondheid
Schimmel is geen directe bedreiging voor een gezond persoon.
Als de concentratie schimmelsporen echter erg hoog is of als je gevoelig bent voor schimmelsporen kan dit nadelige gevolgen hebben voor de gezondheid. Zo kunnen problemen met luchtwegen ontstaan of allergieën.
Lelijke plekken
Schimmels groeien door de steeds opnieuw vertakkende schimmeldraden. De schimmeldraden geven de kenmerkende kleur aan schimmel. Vaak is deze kleur zwart maar ook witte, groene, gelige en zelfs oranje varianten komen voor.
Natuurlijk zit niemand te wachten op lelijke plekken op stucwerk of behang! Toch zijn deze ontsierende plekken een realiteit voor veel mensen. Ook na het succesvol verwijderen van een schimmel moeten de behandelde plekken bijna altijd opnieuw worden geverfd, gekit, behangen of gestuct.
Aantasting materiaal
Omdat schimmels een functie spelen in de afbraak van natuurlijke vezels kunnen zij papier, behang, karton en hout ernstig aantasten.
Ook gips en afgeleide producten als pleisterwerk en gipsplaten (welke vaak papier-, karton- of houtvezels bevatten) zijn daardoor gevoelig voor schimmel.Hoe eerder een schimmel wordt verwijderd hoe minder kans deze krijgt te groeien en materiaal aan te tasten. Krijgt schimmel lang de tijd om te woekeren dan kan met het schoonmaken van een oppervlak de indruk ontstaan dat een schimmel is verdwenen. Echter onder het oppervlak is de schimmel nog intact.
Waarom blijft schimmel terugkomen
Schimmel blijft vaak terugkomen omdat veelal alleen aan symptoombestrijding wordt gedaan.
Dit betekent dat niet de oorzaak van schimmelvorming wordt aangepakt maar enkel de gevolgen. Schimmelsporen zullen vroeg of laat weer in een woning terecht komen en uitgroeien tot schimmel als de omstandigheden juist zijn.
Zorg er daarom voor dat het vereiste vocht, welke een schimmel nodig heeft voor zijn ontwikkeling, niet meer verkregen kan worden:
Vochtige muren: dicht lekkage
Als muren van zichzelf vochtig zijn, en hierdoor schimmels laten groeien, is het zaak de oorzaak hiervan op te lossen. Onderzoek waar vocht vandaag komt en dicht vervolgens openingen in dak of buitenmuur. Voeg badkamertegels opnieuw of zorg dat optrekkend vocht wordt tegengehouden door een vochtwerend middel.
Koude muur waarop normale binnenlucht condenseert: herstel of maak isolatie
Een koude muur ontstaat als er een direct contact is tussen een koude buitenmuur en een binnenmuur. Er is dan geen isolatie in de spouw aanwezig of bestaande isolatie is niet meer aanwezig door bijvoorbeeld verzakking of beschadiging door ongedierte.
Laat dan spouwmuurisolatie aanbrengen of herstellen. Voor het aanbrengen van deze isolatie zijn mogelijk gemeentelijke subsidies beschikbaar, dit scheelt in kosten. Je kan ook zelf gedeelten van een spouw vullen met bijvoorbeeld polyurethaan (pur).
Normale muur met vochtige binnenlucht: produceer minder vochtige binnenlucht
Bij een te vochtige binnenlucht bevindt zich teveel waterdamp in de lucht. Soms ligt dit aan een te lage binnentemperatuur (lager dan de gemiddelde huiskamertemperatuur van 20 graden Celsius). Koude lucht raakt namelijk eerder verzadigd met vocht dan warme lucht.
Andere manieren om minder vocht in de lucht te creëren is door wasgoed niet op radiatoren te laten drogen, de afzuigkap aan te doen tijdens koken en bij het openen van de vaatwasser en bij gebruik van de waterkoker, vloeren te drogen na dweilen, en door de douchecabine droog te maken na het douchen.
Planten, aquaria en huisdieren zorgen eveneens voor de nodige waterdamp, misschien dat een andere verdeling over vertrekken mogelijk is. Ook een halfgevulde plantengieter op een vensterbank boven de verwarming zorgt voor een flinke waterverdamping.
Wat is een luchtontvochtiger
Lukt het - om wat voor reden dan ook - niet om een minder vochtige binnenlucht te produceren dan zit er niks anders op dan deze vochtige binnenlucht droger te maken.
Om lucht droger te maken kan je het beste een elektrische luchtontvochtiger gebruiken.
Dit apparaat wordt in een vochtige ruimte gezet en zal de vochtige lucht aanzuigen. Deze lucht wordt kouder gemaakt waardoor de lucht minder waterdamp kan bevatten. De overtollige waterdamp condenseert als water wat wordt opgevangen in een reservoir. De koelere lucht wordt vervolgens weer verwarmt en de ruimte ingeblazen.
Let bij de aanschaf van een luchtontvochtiger op het geluidsniveau. Sommige ontvochtigers maken namelijk een behoorlijk zoemend geluid, in sommige gevallen kan dit storend werken.
Als je een luchtontvochtiger wil gebruiken in een grotere ruimte let dan ook op de capaciteit van het waterreservoir. Hoe groter het vertrek hoe meer liter water aan de lucht zal worden onttrokken: een relatief groot reservoir voorkomt dat je deze vaak moet legen.
Ik heb behoorlijk grote luchtontvochtigers gezien, sommige hebben het formaat van een kleine koelkast. Is mobiliteit van het apparaat belangrijk let dan goed op de afmetingen en het gewicht. Wieltjes onder de machine kunnen bij de grotere ontvochtigers een voordeel zijn.
Waarom een luchtontvochtiger voor het bestrijden van schimmel
Een luchtontvochtiger is efficiënt in het tegengaan van schimmel omdat dit apparaat de bestrijding van schimmel verlegt van symptoombestrijding naar oorzaakbestrijding.
De oorzaak van schimmelvorming - een te hoge luchtvochtigheid - wordt namelijk aangepakt. Je blijft hierdoor niet bezig met schimmels periodiek weg te schrobben.
Zodra schimmel niet meer terugkeert door gebruik te maken van een ontvochtiger is het bovendien duidelijk dat de schimmelvorming niet ontstond door vochtige muren zelf (bijvoorbeeld ontstaan door kieren in buitenmuren waardoor regenwater in een binnenmuur kan dringen). Je hoeft dus geen geld te besteden aan het opsporen en dichten van lekkages of het aanbrengen van isolatie.
Hoe schimmel verwijderen met een luchtontvochtiger
Op willekeurige tijden een luchtontvochtiger aanzetten zal weinig helpen om een schimmel te bestrijden. Om de oorzaak van schimmel, een te hoge luchtvochtigheid, weg te nemen heeft het alleen zin het apparaat aan te zetten als de luchtvochtigheid in een ruimte daadwerkelijk te hoog is.
Met een luchtvochtigheid van 55% kan een schimmel al groter worden, vanaf 60% wordt de groei flink bevorderd en met 70% is een bijna ideale vochtigheid ontstaan voor groei.
Om de luchtvochtigheid te meten raad ik het gebruik van een elektrische hygrometer aan. Deze apparaatjes zijn goedkoop te verkrijgen.
Voordat een luchtontvochtiger kan worden ingezet zal eerst bestaande schimmel moeten worden verwijderd. Zoals duidelijk is geworden planten schimmels zich (onder andere) voort door sporen. Ga je met een borstel of stofzuiger over de schimmel heen dan zal je hiermee de schimmel verwijderen maar ook de gevreesde schimmelsporen verspreiden.
Om verspreiding van schimmelsporen te voorkomen en toch een schimmel te verwijderen kan beter een ‘natte’ methode worden gebruikt. Hiermee wordt bedoeld dat een schimmeldodend middel op de schimmel wordt toegebracht en dat de schimmel daarna wordt weggeschrobd.
Dit schimmeldodend middel kan bestaan uit bleekwater, een mengsel van water en soda, of een commercieel product. Pas nadat een schimmel is verwijderd wordt gebruik gemaakt van een ontvochtiger.
Om een luchtontvochtiger beter te laten werken kan een vertrek tijdelijk verkleind worden met het door stukadoors gebruikte Afplaktape met afdekfolie. Dit is simpel gezegd een langwerpig stuk folie met bovenaan een plakrand.
De plakrand kan worden vastgezet op een plafond en de folie zal vervolgens naar beneden vallen als een gordijn. Deze techniek kan goed in de beginperiode van ontvochtigen worden ingezet omdat de groeikans van nieuwe schimmel hiermee maximaal wordt beperkt.
Samenvattend:
- Verwijder eerst de schimmel met een schimmeldodend middel. Onthoud dat een luchtontvochtiger schimmel voorkomt in plaats van doodt.
- De luchtvochtigheid in een ruimte wisselt. Zet de ontvochtiger enkel aan als de luchtvochtigheid te hoog is. Gebruik een hygrometer om een te hoge luchtvochtigheid vast te stellen.
- Om een ontvochtiger optimaal te laten werken kan je een ruimte verkleinen met Afplaktape met afdekfolie.
Besluit
Schimmel definitief verwijderen met een luchtontvochtiger is een doorlopend proces. Als een schimmel is verwijderd door deze weg te schrobben kan deze terugkeren als de lucht weer te vochtig wordt. Schimmelsporen kunnen dan weer uitgroeien tot schimmel.
Schimmelsporen buiten je huis houden is niet mogelijk. Je zou dan je huis volledig moeten isoleren en nooit een raam of deur kunnen openzetten. Dit zou ronduit schadelijk voor de gezondheid zijn. De oplossing om schimmel blijvend te weren is met het gebruik van een luchtontvochtiger op die momenten dat de luchtvochtigheid te hoog is. Deze techniek is dé manier om te genieten van een schimmelvrij huis en zo een optimale woonervaring te creëren.